Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng tuổi Giáp Thìn và những đóng góp lớn cho sự nghiệp cách mạng

Tổng Bí thư Trần Phú quê ở xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.  Năm 1922, ông đỗ đầu kỳ thi Thành Chung. Đến năm 1925, ông tham gia Hội Phục Việt tại Vinh, sau đó Hội đổi thành Tân Việt Cách mạng Đảng. Năm 1926, ông ang Quảng Châu, Trung Quốc bàn việc hợp nhất với Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Đến năm 1927, ông học ở trường Đại học Lao động Cộng sản Phương Đông của Quốc tế Cộng sản ở Mátxcơva với bí danh là Licơvây. Một năm sau ông dự Đại hội VI Quốc tế Cộng sản.

Nhà cách mạng Trần Phú - Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng. Đồ họa vov.vn

Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập (ngày 3/2/1930), tháng 4/1930, nhà cách mạng Trần Phú được Quốc tế Cộng sản và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cử về nước hoạt động với cương vị là cán bộ chủ chốt của Đảng và có những đóng góp to lớn cho cách mạng Việt Nam.

Tháng 7/1930, ông được bổ sung vào Ban Chấp hành Trung ương lâm thời. Ông đã khẩn trương xúc tiến việc tổ chức các cuộc trao đổi với các  lãnh đạo trên các lĩnh vực, các vùng và nghiên cứu khảo sát thực tế tại Hà Nội, Nam Định, Hải Phòng, Hòn Gai, Thái Bình để hoàn thành bản Luận cương.

Luận cương chính trị do ông  dự thảo và được Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 10/1930 thông qua, là văn kiện quan trọng của Đảng, đã vận dụng những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa và những luận điểm cơ bản trình bày trong Chính cương vắn tắt và Sách lược vắn tắt do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng.

Cũng tại  Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 10/1930, ông được bầu làm Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam. Năm đó ông mới 26 tuổi.

Theo PGS-TS Nguyễn Trọng Phúc, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị Quốc gia HCM), dưới sự lãnh đạo của Đảng phong trào cách mạng phát triển mạnh, đỉnh cao là Xô Viết –Nghệ Tĩnh (1930-1931), trước tình hình đó Thực dân Pháp đã khủng bố mạnh nên các chiến sĩ Cộng sản lần lượt bị bắt. 

Tổng Bí thư Trần Phú bị địch bắt vào tháng 4/1931 ở Sài Gòn (nay gọi là TP.HCM). Kẻ thù đã dùng mọi thủ đoạn dã man, xảo quyệt nhưng không khuất phục được Người chiến sĩ Cộng sản trung kiên Trần Phú. Sự tra tấn và đày ải của kẻ thù đã cướp đi Tổng Bí thư Trần Phú vào ngày 6/9/1931. Ông hy sinh ở tuổi 27.

Kể từ lúc tham gia hoạt động cách mạng cho tới lúc hy sinh chỉ là khoảng thời gian ngắn nhưng nhà cách mạng Trần Phú đã có những đóng góp to lớn trong việc xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá: "Là một người rất thông minh, hăng hái và cần cù, Đồng chí Trần Phú đã làm được nhiều việc quan trọng cho Đảng". Trong bài tưởng nhớ Đồng chí Trần Phú năm 1932 lưu trữ tại Hồ sơ Quốc tế Cộng sản đã khẳng định: "Sự nghiệp cách mạng, niềm tin và phẩm chất cao đẹp của Tổng Bí thư Trần Phú trong nhà tù đế quốc sẽ mãi mãi là tấm gương bất diệt cho những người cộng sản trên toàn thế giới, đặc biệt là những người cộng sản Đông Dương".