Người Rơ Mâm xuống núi

Hạ sơn xuống "đất ma"

Già A Giói tiếp chúng tôi trong căn nhà gỗ lát gạch men bóng loáng. Nhìn những tiện nghi trong nhà, khó ai nghĩ đây là một gia đình người dân tộc, hơn thế là một dân tộc ít người nhất với cuộc sống một thời gần như hoang dã…

Cán bộ kỹ thuật Công ty 78 nghiên cứu giống lúa mới cho đồng bào Rơ Mâm.

Hồi đó, làng Le còn cư ngụ trên lưng chừng núi Mo Ray. Bà con chỉ biết trồng mỗi cây lúa rẫy. Lúa ăn gần hết cây rừng mà nhà nào cũng thiếu đói. Trái cây, con thú rừng lại phải nuôi làng Le. Ấy thế nhưng khi nghe cán bộ lên vận động xuống núi thì ai cũng như bị bỏ vào tay cục lửa: Người Rơ Mâm ta từ đời ông bà vẫn ở trên lưng núi. Dưới thấp là đất của con ma. Ở vào đất nó chỉ ốm đau cũng đủ chết, sống sao nổi mà làm cây lúa người Kinh? Ngẫm thấy dân làng nghĩ nhiều điều trái cái tai, già A Giói quyết định đưa nhà mình xuống trước...

Gia đình A Giói được cán bộ bày cho làm lúa nước. Xong vụ lúa đầu thì không những hết cái khó mà còn thừa lúa ăn. Nghĩ thương dân làng tay muốn làm mà bị cái đầu bắt trói, A Giói cùng gia đình gùi lúa lên núi giúp rồi kể cho họ nghe những điều mình làm được dưới "đất con ma". Dân làng bí mật đưa người xuống núi coi thử. Nhìn lúa ních đầy kho, ai cũng thích...

Bụng no - đầu sáng

Bà con xuống núi, hơn 80ha lúa nước đã được huyện, rồi Công ty 78 (Cục Kinh tế, Bộ Quốc phòng) giúp khai hoang. Đồng thời xã cũng được cấp 14 máy cày cỡ nhỏ để bà con làm đất… Việc làm lúa nước tưởng phải mất nửa đời người mới xong, vậy mà chỉ sau 2 mùa bà con đã thạo.

Trồng lúa rẫy, đồng bào chỉ tự túc được vài ba tháng lương thực, nay có lúa nước 2 vụ năng suất đạt đến hơn 3 tạ/ sào, cái ăn đã được giải quyết về cơ bản, thiếu đói hầu như không còn. "Bụng càng no, cái đầu càng sáng" - thế nên khi Đảng ủy xã Mo Ray chủ trương trồng cây cao su để xóa nghèo thì hầu hết bà con đều hăng hái tham gia. Chỉ trong một thời gian ngắn, hàng loạt diện tích đất của đồng bào đã xanh ngắt cao su. Nhiều hộ ở Rơ Mâm trồng nhiều cao su tiểu điền ngang ngửa với các hộ người Kinh như gia đình già A Glá 5ha, A Giói 6ha, hộ A Len 3,5ha…

Bụng no, cái đầu không chỉ sáng trong việc làm ăn, người Rơ Mâm đã biết tự chăm sóc sức khỏe. Những thói quen uống nước lã, ngủ vùi bên bếp không mắc màn cố hữu trên núi đã lui vào dĩ vãng. Không những thế, hai ông A Hải, A Giang còn tình nguyện hiến 1ha đất để Công ty 78 xây dựng trạm xá phục vụ việc khám chữa bệnh cho đồng bào mình. Biết giá trị của cái chữ, bà con đã hăng hái cho con em đi học. Hiện con em của người Rơ Mâm đã nhiều người học hết cấp 3, một người đang học đại học…

Quốc Dinh