Liên kết “xanh hóa” ruộng đồng: Biến nông dân thành “chuyên gia” (Bài cuối)

Thời gian qua, Bộ NNPTNT đã ban hành các đề án cũng như xây dựng các chương trình khuyến khích nông dân sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Xin ông cho biết, cơ sở để Bộ thúc đẩy các đề án phát triển sản xuất an toàn?

- Mỗi năm, cả nước có nhu cầu sử dụng khoảng 10 triệu tấn phân bón; trong đó khoảng 75% là phân bón vô cơ. Thuốc bảo vệ thực vật hóa học chiếm khoảng 90%. Tất cả những sản phẩm đó, khi sử dụng có khoảng 40 - 60% hàm lượng có tác dụng với cây trồng cũng như các loài sinh vật gây hại, còn lại làm ảnh hưởng trực tiếp đến người sử dụng, chất lượng nông sản nếu bị tồn dư và hơn thế nữa là ảnh hưởng đến môi trường, nguồn nước và đất.

Trong hơn 30 năm qua, ngành nông nghiệp thường xuyên ưu tiên sử dụng các sản phẩm vô cơ, hóa học để tăng năng suất cây trồng, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Việc sử dụng các loại phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật hóa học được nông dân tận dụng một cách triệt để trong thời gian vừa qua.

Do vậy, việc phát triển sản xuất và sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học là một trong những nguyên liệu then chốt để ngành nông nghiệp phát triển theo hướng bền vững, phát triển nông nghiệp xanh, sinh thái và phát thải các-bon thấp.

Đây cũng là chìa khóa để chúng ta có thể phát triển thị trường nông sản, đặc biệt là đưa các sản phẩm nông sản vào các thị trường khó tính, với các yêu cầu về an toàn thực phẩm rất cao như: Châu Âu, Nhật Bản, Mỹ, Australia…

Do vậy, ngành nông nghiệp phải có những giải pháp tổng thể trong sử dụng, phát triển phân bón hữu cơ và thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành nông nghiệp trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, việc sử dụng phân bón hữu cơ sẽ giúp nông dân tận dụng tối đa các nguyên liệu, phế phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp để giảm các chi phí đầu vào. Sử dụng thuốc có nguồn gốc sinh học sẽ giúp tăng tính đa dạng sinh học trong các hệ sinh thái nông nghiệp, cũng giảm thiểu chi phí phần vật tư đầu vào.

Chúng ta cũng thấy rằng, việc sử dụng sản phẩm hữu cơ, sinh học sẽ mang đến sản phẩm an toàn, tăng giá trị. Đồng thời cũng nâng cao sức khỏe đất, nâng cao tính chống chịu cũng như sức khỏe của cây trồng để tăng khả năng chống chịu của cây trồng đối với sinh vật gây hại, điều kiện bất thuận. Qua đây góp phần xây dựng hệ sinh thái đa dạng sinh học trong sử dụng đất sản xuất nông nghiệp, xây dựng nền nông nghiệp an toàn, bền vững.

Để nông dân sử dụng ngày càng nhiều các sản phẩm phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, thời gian tới, Cục Bảo vệ thực vật sẽ ưu tiên những giải pháp gì, thưa ông?

- Để làm được nhiệm vụ này ngành nông nghiệp sẽ phải áp dụng rất nhiều giải pháp đồng bộ, đó cũng là lý do Cục Bảo vệ thực vật đã trình Bộ NNPTNT ban hành 3 đề án về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hữu cơ và quản lý tổng hợp sức khỏe cây trồng.

Trong thời gian tới, để nông dân sử dụng ngày càng nhiều các sản phẩm phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, thứ nhất, Bộ sẽ phải rà soát lại toàn bộ các cơ chế, chính sách, các hệ thống văn bản pháp luật để làm sao khuyến khích được các tổ chức, cá nhân ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, khoa học công nghệ. Qua đó để đổi mới quy trình sản xuất, quy trình công nghệ trong sản xuất phân bón hữu cơ thế hệ mới, thuốc bảo vệ thực vật sinh học thế hệ mới để nâng cao chất lượng sản phẩm này.

Thứ hai, là áp dụng giải pháp kỹ thuật, các chương trình đào tạo, tập huấn, hướng dẫn. Từ hệ thống của ngành hướng dẫn cho địa phương, doanh nghiệp xây dựng quy trình phòng trừ thuốc sinh học, sử dụng phân bón hữu cơ để từ đó nhân rộng ra cho nông dân để bà con nâng cao nhận thức, áp dụng một cách đồng bộ và từng bước mở rộng diện tích sản xuất nông nghiệp sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

Giải pháp nữa là xây dựng các phương pháp, tổ chức chứng nhận để đánh giá, kiểm tra, kiểm soát tốt về mặt chất lượng cũng như bảo vệ các thương hiệu sản phẩm đã được công nhận. Qua đó, giúp sản phẩm có thương hiệu, đứng vững trên thị trường và đảm bảo nguồn cung cho nông dân.

Bên cạnh đó, Cục Bảo vệ thực vật sẽ phối hợp với các doanh nghiệp, địa phương xây dựng, triển khai các mô hình. Đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn, hướng dẫn nông dân tiếp cận quy trình ứng dụng, sử dụng sản phẩm trong thực tiễn. Phối hợp với địa phương, cơ quan truyền thông về sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

Theo ông, làm thế nào để thay đổi thói quen sử dụng vật tư nông nghiệp của nông dân cũng như thúc đẩy sự phát triển sản phẩm phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học thời gian tới?

- Nhiệm vụ của các ngành chức năng, các nhà khoa học là chuẩn hóa các quy trình, hay các bộ công cụ về sử dụng phân bón hữu cơ, phòng trừ các đối tượng sinh vật gây hại theo từng loại cây trồng để giúp nông dân áp dụng thực hành tốt. Từng bước đưa nông dân trở thành các chuyên gia trong vấn đề sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học với sản phẩm, với cánh đồng của mình.

Từ các mô hình, khi nông dân nhận thức và có thói quen trong sử dụng vật tư nông nghiệp hữu cơ, sinh học sẽ giúp cho môi trường đất, nước an toàn cũng bảo vệ chính sức khỏe của họ. Đồng thời, việc giảm được chi phí trong sản xuất sẽ tạo động lực cho người dân tiếp tục mở rộng các mô hình sử dụng phân bón hữu cơ và thuốc sinh học.

Xin cảm ơn ông!