Ký ức đau thương ở phố Khâm Thiên qua thơ Lưu Quang Vũ

LTS: Hà Nội thời chiến, Khâm Thiên có một ý nghĩa đặc biệt. Đó là biểu tượng của những khổ đau và mất mát lớn lao mà người dân Thủ đô phải hứng chịu trong chiến dịch tập kích bằng B52 của không quân Mỹ.

Phố Khâm Thiên chìm trong đổ nát. Ảnh tư liệu.

Chỉ trong 12 ngày đêm (từ ngày 18.12 – 29.12.1972), Mỹ đã sử dụng 441 lần chiếc B52 cùng hàng ngàn lần chiếc máy bay chiến thuật, ném hơn 10.000 tấn bom xuống Hà Nội. Phố Khâm Thiên bị bom B52 tàn phá dài trên 1km, gần 2.000 ngôi nhà, trường học, trạm xá bị phá sập, 287 người chết, 290 người bị thương.

Mời bạn đọc Dân Việt cùng đọc lại bài thơ “Khâm Thiên” của tác giả Lưu Quang Vũ để thêm thấm thía những tháng ngày đau thương kinh hoàng cách đây 40 năm.

*

*       *

KHÂM THIÊN

những người chết trong đêm thân gãy nát

óc chảy ròng trên gạch

những người chết cháy đen miệng há mắt mở trừng

những xác vùi đẫm máu dưới cầu thang

tay chân vặn vẹo thịt xương

lòng ruột mắc trên dây điện

phố Khâm Thiên ầm ầm đổ sụp

tiếng người la khủng khiếp xé đêm dài

mặt trời lên trên bãi thây người

mặt giập vỡ ngực trần thủng hoác

những đống tóc gân đầu mình lẫn lộn

những xác tím bầm lạnh buốt sương đêm

bốn phía tiếng gào tiếng khóc tiếng rên

tiếng xẻng cuốc bới người trong gạch vụn

phố đông đúc thành bãi bằng đổ nát

Phố Khâm Thiên bị bom B52 tàn phá dài trên 1km, gần 2.000 ngôi nhà, trường học, trạm xá bị phá sập, 287 người chết, 290 người bị thương. Ảnh tư liệu.

không nhận ra những vỉa hè quen

xác người nằm ngổn ngang

báo đậy mặt, ruồi đậu bàn chân xám

bé ngẩng đầu ngơ ngác

bên xác anh xác chị xác mẹ cha

tôi đi như mù loà

đỡ em gái đập đầu ngã ngất

bà cụ phát điên vật mình ôm mặt

người mất tích đang tìm, người chết chẳng kịp chôn

xe nối xe sừng sững chở quan tài

đóng vội bằng mặt bàn, cánh cửa

phấn run rẩy ghi tên người xấu số

lên nắp quan tài xộc xệch chẳng bào sơn

quan tài trẻ thơ như những chiếc hòm con

những bát đĩa tủ giường tan vỡ

quần áo nát, gạo dầu ngùn ngụt lửa

sách vở dép giày vùi dưới hố sâu

tấm màn trắng xoá

xé chia nhau chít vội lên đầu

cả khu phố già đi hàng chục tuổi

những bó hương bên đường nghi ngút khói

những bó hương châm nát cả bầu trời

người trồng rau, chữa khoá, vá may

người nhặt củi, quét đường lam lũ

từ nay chung buổi giỗ

Bạch Mai Yên Viên Vọng Láng An Dương

phố đầy khăn tang

đêm không đèn tối mịt

Phố Khâm Thiên tang tóc bởi B52 hủy diệt. Ảnh tư liệu.

chúng tôi ngồi bên nhau chờ cái chết

người các ô lên nằm ngủ vườn hoa

gió cuối mùa xót xa

thổi xoã tóc đoàn người chạy giặc

những dòng người kéo đi xé ruột

đội chiếu, ôm chăn, đeo làn, vác bọc

chút gia tài nghèo cực địu trên lưng

bao gia đình dắt díu chị bồng em

những quần áo khói bom lấm rách

những cụ già vịn nhau dò dẫm

máu ròng ròng trên những chiếc cáng thương

năm 72! Có thể thế được chăng

hãy mở mắt ra trông

vụ thảm sát xưa nay chưa từng có

năm trái đất phóng bao tàu vũ trụ

không nơi nào không nói đến tình thương

Ghéc-ni-ca cũng chẳng thảm thê bằng

vô nghĩa hết, Thánh kinh và máy tính

những pho sách, những dàn giao hưởng

ích gì đâu, khi bể máu dâng đầy

Ôi xấu xa, đê nhục lắm con người

lời không đủ để nói điều phẫn nộ

tôi muốn có phiên tòa cho tất cả

tôi vạch từng tên tôi gọi từng người

hãy đứng ra đây

các bà mẹ Mỹ

những dòng sữa đã nuôi bầy đồ tể

lời ru nào đã dạy chúng lớn khôn

những Kít-xinh-giơ và những Ních-sơn

ta nguyền rủa chúng mày cho đến chết

những kẻ nào đã gây ra tội ác

những kẻ nào để tội ác gây ra

những chính khách những nhà thơ

những bộ óc chế súng bom huỷ diệt

các tư tưởng cầm quyền các nước

lãnh tụ tối cao của mọi đảng trên đời

các ông kêu: vì hạnh phúc con người

nay con người chết đi

cái phúc ấy ai dùng được nữa!

Siêu pháo đài bay B52 rải bom. Ảnh tư liệu.

chục chiếc B-52

không đổi được một trẻ nghèo Ngõ Chợ

không thể nhân danh bất-cứ-cái-gì

bắt máu vạn dân lành phải đổ

không thể chắp bình minh

bằng xương thịt những mặt người vỡ nát

ai tự xưng môi kề răng lạnh

ai khoác tặng chúng tôi vinh dự đẹp

các anh đón đưa nâng cốc chúc hoà bình

các anh quyên thuốc men các anh đi biểu tình

rồi thanh thản trồng hoa và câu cá

và tìm thấy lương tâm mình yên ả

trong nỗi đau quằn quại của chúng tôi

ta oán giận các người, đồ dối trá

loài người chung vai nhận tội ác này

anh và tôi, vâng, tôi nữa, cả tôi

chúng ta đã ngu tối đến nỗi

không che chở được mẹ già em dại

khỏi quả bom tàn bạo tự trời cao

muốn kết thúc thơ mình

bằng những lời tốt đẹp

nhưng lòng tôi làm sao tươi sáng được

khi máu bầm khắp nơi

dưới bát cơm trên trời trong cốc nước

Một góc phố Khâm Thiên sau trận trải thảm của B52. Ảnh tư liệu.

đêm qua tôi đã chết

với hàng ngàn mạng người

từ than bụi tôi hiện hình trở lại

mang đau thương đến trọn cuộc đời

tôi sẽ xông vào mọi cuộc vui

mọi buổi lễ uy nghiêm

mọi bài ca lừa dối

mọi quên lãng mọi nụ cười dễ dãi

để nói về những xác chết cháy đen

để nói về

những xác chết cháy đen

kẻ làm chứng trung thành

trước phiên tòa lịch sử

giữa tột cùng đau khổ

đâu dám ngồi trau chuốt mỗi câu thơ

nhân danh cuộc sống, nói về cái chết

nhân danh niềm vui, nói về nước mắt

nhân danh tình yêu, tôi mãi mãi căm thù.

Lưu Quang Vũ

V.P