Hẩm hiu sáng chế của nông dân: Vướng ở nhiều khâu

Tương tự, ông Phạm Tuấn Anh – Phó Giám đốc Tổng Công ty Máy nông nghiệp Việt Trung thừa nhận doanh nghiệp của ông chưa bao giờ mua sáng chế của ND. “Tôi đã đi xem các máy nông nghiệp do ND cải tiến, nhưng chưa bỏ tiền ra đầu tư vì hầu hết sáng chế của họ chỉ phù hợp đặc thù một vài vùng đất, được mặt này lại hỏng mặt kia. ND thiệt thòi ở chỗ họ không có vốn nên sản phẩm làm ra thường bị chắp vá, thiếu đồng nhất, ngoài ra họ không có tư cách pháp nhân, lại ít quan tâm đến đăng ký bản quyền sáng chế. Vì vậy không doanh nghiệp nào dám mạo hiểm đầu tư để sản xuất đại trà”.

Trên thực tế, giữa Bộ KHCN và Hội ND Việt Nam đã từng có cơ chế “liên kết 4 nhà” từ hơn 12 năm trước, nhưng đến nay vốn hỗ trợ cho ND sáng tạo và áp dụng tiến bộ KHCN vào sản xuất vẫn rất nhỏ giọt. TS Nguyễn Duy Lượng - Phó Chủ tịch Thường trực T.Ư Hội ND Việt Nam cho biết: “Mặc dù việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp đang được nhân rộng, nhưng vấn đề hợp tác giữa ND, nhà khoa học, doanh nghiệp vẫn chưa phát huy hiệu quả, do việc hỗ trợ vốn cho nhà nông sáng tạo chưa sát với nhu cầu vốn cũng như công sức họ bỏ ra; các cấp hội cơ sở, các ngành liên quan cũng chưa làm tốt vai trò cầu nối...”. Cũng theo ông Lượng, cần phát hiện, khen thưởng kịp thời các sáng chế để các sáng chế này dần hoàn thiện hơn, ứng dụng nhiều hơn.

Cơ chế “bó” sáng tạo

Tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ KHCN mới đây, Bộ trưởng Nguyễn Quân đã khẳng định Nhà nước luôn đánh giá cao các ý tưởng sáng tạo, sáng chế của người dân. Tuy nhiên phụ thuộc vào nhu cầu thực tế, nguồn lực hỗ trợ cho những sáng tạo của người dân hiện chưa được quy định cụ thể...

Trả lời câu hỏi của báo chí về việc cha con ND Trần Quốc Hải ở Tây Ninh đã sang Campuchia sửa chữa, chế tạo thành công xe bọc thép và được Campuchia trao tặng Huân chương Đại tướng quân, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho rằng: “Ngành công nghiệp quốc phòng Việt Nam đã làm tốt việc sửa chữa xe tăng, máy móc nên chưa cần huy động đến người dân. Với Campuchia, họ có nhu cầu, cơ chế tài chính thông thoáng, lấy ngân sách nhà nước hàng triệu đôla mà không cần phải thuyết minh dự toán, đấu thầu... thì cũng là một cái chúng ta nên nghiên cứu xem xét. Tuy nhiên, nếu làm như vậy thì chắc chắn chúng ta sẽ phải sửa Luật Ngân sách nhiều lắm”.

Trước đó, bên lề kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII, Bộ trưởng Nguyễn Quân cũng thẳng thắn nhìn nhận: “Chưa có điều khoản nào trong các văn bản luật pháp cho phép cơ quan nhà nước dùng ngân sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân, mà phải trông vào xã hội hóa. Còn nếu cơ chế cho phép hỗ trợ ở mức như Chính phủ Campuchia làm thì chắc chắn người dân có thể sáng tạo ngay trên quê hương mình”. Theo Bộ trưởng: “Ở đâu đó nếu có hỗ trợ được ND thì cũng phải xã hội hóa hoặc dùng những khoản kinh phí rất hạn chế từ ngân sách nhà nước để làm. Đây cũng là một trong những hạn chế của cơ chế, chính sách, làm kìm hãm sức sáng tạo của người dân và làm chảy máu chất xám”.

Trao đổi với NTNN, bà Nguyễn Thị Thanh Thủy – Vụ trưởng Vụ KHCN (Bộ NNPTNT) cũng nhấn mạnh: “Chúng ta không lãng quên, không thờ ơ với sáng chế của ND mà ngược lại, luôn khuyến khích vai trò sáng tạo của mỗi người dân cũng như nhà khoa học. Nhưng để được ứng dụng vào thực tế trên diện rộng, những sáng chế đó cần được đầu tư bài bản hơn, trong đó việc cấp chứng nhận độc quyền sáng chế là rất quan trọng”.