Ếch là "ân nhân"

Lê Tự là tộc họ lớn nhất ở xã Điện Thắng Trung, huyện Điện Bàn (Quảng Nam) với gần 500 hộ sống quần tụ bên nhau và từ bao đời nay vẫn truyền lại những tích truyện ly kỳ về "ân nhân" ếch để cháu con kiêng kị, tuyệt đối không bắt, giết và ăn thịt ếch.

Thắp hương tại miếu thờ việc nghĩa.

"Từ ngày trở thành con rể họ Lê, tôi tôn trọng tục lệ và điều cấm kị của họ nên từ bỏ món ăn khoái khẩu. Ếch với dòng họ Lê Tự là một giai thoại, một tích đầy tính nhân văn. Một nét văn hóa trong ẩm thực kỳ lạ nhất dải đất miền Trung..." - ông Nguyễn Hữu Khanh (73 tuổi) chia sẻ.

Những người già trong họ kể rằng, thuở trước, cụ tổ đời thứ 9 của họ là ông Lê Tự Chỉnh tham gia quân nghĩa hội của cụ Nguyễn Duy Hiệu, đánh nhau nhiều trận với giặc Pháp và quân của Nguyễn Thân. Trong một trận đánh không cân sức vì binh ít thế cô, nghĩa binh phải rút lui để bảo tồn lực lượng. Không may ông Chỉnh bị trọng thương ở bụng và bỏng nặng phải nằm lại giữa vùng lau sậy gò Lao ở Chiến khu Bàu Đưng, tưởng đã bỏ mình.

Không ngờ cứ mỗi tối đến, có một con ếch vàng lớn nhảy đến gần ông rồi kêu lên mấy tiếng triệu tập lũ ếch con từ nhiều nơi kéo về. Chúng thi nhau liếm làm lành vết thương lở loét của ông và thịt ếch là món ăn duy nhất đã cứu sống ông trong suốt thời gian đó... Trở về làng, câu chuyện ly kỳ về loài ếch đã được ông kể lại cho con cháu để nhắc nhở về trách nhiệm đối với ân nhân của tổ họ.

Sau ngày ông hy sinh, hậu duệ họ Lê Tự và dân làng đã lập miếu thờ ngay trên mảnh đất gia đình, được người dân trong vùng tôn kính gọi là "miếu thờ việc nghĩa" với ý không bao giờ quên chiến tích của tiền nhân và ơn cứu mạng của ếch. Miếu thờ việc nghĩa được hương khói đều đặn quanh năm và nếu ai trong họ làm việc gì sai trái, bắt ếch, ăn thịt ếch là có tội phải biện lễ đến thắp hương sám hối trước miếu...

Ngày nay, có lẽ hiếm nơi nào giữ được cánh đồng giống như ở Điện Thắng Trung với tiếng ếch râm ran sau mỗi trận mưa rào mùa hạ và có lẽ vì vậy mà lượng thuốc trừ sâu bà con phải sử dụng ít hơn hẳn các vùng miền khác. Thế mới có chuyện, một số người trong dòng họ Lê Tự nếu đi đường gặp ai đó bán ếch, họ đều mua bằng hết để mang ra ruộng... thả chúng về lại với thiên nhiên.

Nếu một đứa trẻ nào đó thắc mắc rằng, vì sao không nên ăn thịt ếch thì thể nào mẹ cha chúng cũng giải thích rằng: "Loài ếch không chỉ là ân nhân của dòng họ nhà ta mà chúng còn có tâm hồn giống như con người. Chẳng thế mà trước khi bị giết thịt, ếch thường chắp hai chân trước lại lạy như xin tha mạng, tội nghiệp lắm"...

Tự Minh