Cúng thổ địa, người Giáy kiêng kỵ gì?

Trong một năm người Giáy ở Lai Châu có rất nhiều nghi lễ tín ngưỡng truyền thống liên quan đến tâm linh như: cúng ruộng, cúng bản, cúng rừng… Song lễ cúng thổ địa là nghi lễ được cộng đồng, làng bản quan tâm hơn cả, bởi ngoài việc cúng thổ địa cầu mong mọi điều may mắn, bà con còn được vui chơi, hát múa, làm các món ăn thể hiện nét văn hóa truyền thống dân tộc mình.

Với quan niệm “Đất có thổ công, sông có hà bá”, tức dân tộc nào sống trên một vùng đất thì phải thờ cúng thổ công ở vùng đất đó, vào thời điểm tháng 2 âm lịch hàng năm chính là lúc trời đất giao hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở, là khoảng thời gian linh thiêng nhất người Giáy tổ chức Lễ cúng thổ địa.

Đây là nghi lễ quan trọng, quyết định đến sức khỏe, mùa màng trong năm của cả bản. Vì vậy, lễ vật được quy định là 1 con lợn, 2 con gà khỏe mạnh. Nơi tiến hành nghi lễ cúng thần thổ địa là gốc cây đa đầu làng. Theo quy định, mỗi gia đình chỉ được cử một người đàn ông có mặt tại bàn thờ lễ.

Lễ cúng diễn ra với nhiều điều cấm kị khắt khe: Người vào khu vực cúng không được mặc đồ màu trắng, đỏ, vì người Giáy quan niệm mặc như thế lúa sẽ chết trắng đồng, nhà cửa bị cháy. Đặc biệt khu vực linh thiêng này cấm phụ nữ không được vào, đàn ông mà vợ đang mang thai cũng không được xuất hiện ở đây. Nếu ai vi phạm sẽ bị dân bản phạt toàn bộ số tiền lễ vật, để làm lễ cúng lại.

Thây Mo uy tính của vùng sẽ được mời để cúng cho dân bản. Các bài cúng xoay quanh việc cầu xin thần thổ địa phù hộ độ trì cho dân bản được an lành, hạnh phúc, may mắn, khỏe mạnh, làm ra thóc đầy bồ, ngô đầy sàn, trâu, bò, lợn, gà sinh sôi đầy chuồng. Đàn ông thụ lễ tại khu vực cúng, cầu mong sự an lành, khỏe mạnh sẽ được thần thổ địa phù hộ cho gia đình mình. Kết thúc lễ hội, các món ăn truyền thống được bà con bày ra, mang đậm nét văn hóa ẩm thực bản địa: cá nướng, cơm lam, thịt nướng, thịt đỏ, khẩu nhục, sáo xíu của người Giáy… cùng với những lời ca, điệu múa, tiếng khèn của đồng bào dân tộc Giáy và các trò chơi: thi nhảy bao bố, đẩy gậy, kéo co… Lễ cúng thổ địa được tổ chức đã thực sự trở thành ngày hội của đồng bào Giáy.