Các quốc gia NATO đã chi bao nhiêu cho Ukraine?

Chỉ vài ngày trước lễ kỷ niệm một năm ngày cuộc chiến Ukraine, ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy một cuộc tấn công lớn mới của Nga đã bắt đầu.

Người đứng đầu NATO Jens Stoltenberg cho biết hôm thứ Hai: "Chúng tôi thấy cách họ (Nga) đang gửi thêm binh lính, nhiều vũ khí hơn, nhiều khả năng hơn.

Nga đã cáo buộc liên minh quân sự do Mỹ lãnh đạo can dự "trực tiếp và ngày càng tăng" vào cuộc xung đột bằng cách cung cấp cho chính phủ Ukraine viện trợ quân sự trị giá hàng chục tỷ đô la, bao gồm cả xe tăng chiến đấu.

Trong bình luận của mình với các phóng viên trước cuộc họp của các bộ trưởng quốc phòng NATO, ông Stoltenberg cho biết vấn đề cung cấp máy bay chiến đấu đã được thảo luận nhưng nhấn mạnh rằng diễn biến như vậy sẽ không khiến các nước thành viên trở thành một phần của cuộc chiến.

Lịch sử và sự mở rộng của NATO

NATO, từ viết tắt của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, là liên minh quân sự lớn nhất thế giới.

NATO được thành lập vào năm 1949 bởi 12 quốc gia thành viên - Bỉ, Canada, Đan Mạch, Pháp, Iceland, Ý, Luxembourg, Hà Lan, Na Uy, Bồ Đào Nha, Vương quốc Anh và Mỹ - với mục đích kiềm chế Liên Xô và khuyến khích hội nhập chính trị trong Châu Âu.

Giữa năm 1950 và 1999, thêm 7 quốc gia gồm  Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ, Tây Đức, Tây Ban Nha, Cộng hòa Séc, Hungary và Ba Lan  gia nhập liên minh.

Việc mở rộng tiếp tục vào năm 2004 khi 7 quốc gia Đông Âu - Bulgaria, Estonia, Latvia, Litva, Romania, Slovakia và Slovenia, gia nhập khối quân sự. Trong số đó, tất cả ngoại trừ Slovenia đều là một phần của Hiệp ước Warsaw - một hiệp ước phòng thủ được tạo ra vào năm 1955 giữa Liên Xô và 7 quốc gia vệ tinh.

Ngày nay, NATO bao gồm 30 quốc gia. Chỉ có 6 thành viên của Liên minh châu Âu (EU) gồm 27 quốc gia không phải là thành viên NATO gồm Áo, Síp, Phần Lan, Ireland, Malta và Thụy Điển.

Tổng thống Nga Vladimir Putin thường nhắc đến việc NATO mở rộng về phía đông như một lý do dẫn đến cuộc xung đột ở Ukraine.

Ngân sách năm 2023 của NATO

Hàng năm, NATO lập ngân sách quân sự và dân sự, với việc tất cả các nước thành viên cam kết đóng góp vào ngân sách dựa trên công thức chia sẻ chi phí dựa trên tổng thu nhập quốc dân của mỗi nước.

Các thành viên NATO đã cam kết dành tối thiểu 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho chi tiêu quốc phòng để tiếp tục đảm bảo khả năng sẵn sàng chiến đấu của liên minh, nhưng hầu hết các quốc gia trong nhiều năm đã không đạt được mục tiêu.

Đối với năm 2023, ngân sách quân sự được đặt ở mức 1,96 tỷ euro (2,10 tỷ USD), tăng 25,8% so với năm ngoái.

Mỹ và Đức đã cam kết đóng góp tỷ lệ cao nhất vào ngân sách quân sự, tổng cộng chiếm hơn 30% quỹ của liên minh.

Thụy Điển và Phần Lan nỗ lực gia nhập NATO

Ngày 16/5/2022, Thụy Điển chính thức nộp đơn xin gia nhập NATO. Hai ngày sau, Phần Lan cũng có quyết định tương tự.

Vào ngày 5/7, các đại sứ NATO đã ký các giao thức gia nhập để cho phép Thụy Điển và Phần Lan tham gia liên minh.

Từ tháng 7 đến tháng 9, 28 thành viên NATO ngoại trừ Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ đã chấp thuận việc gia nhập của Thụy Điển và Phần Lan. NATO yêu cầu sự chấp thuận nhất trí từ tất cả các thành viên hiện tại để kết nạp thành viên mới.

Thổ Nhĩ Kỳ đã yêu cầu các nước Bắc Âu ngừng hỗ trợ các nhóm vũ trang người Kurd, chẳng hạn như Đảng Công nhân người Kurd (PKK), và dỡ bỏ lệnh cấm bán một số vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ.

Vào tháng 1, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan chỉ ra rằng Ankara có thể đồng ý để Phần Lan gia nhập NATO, nhưng không phải Thụy Điển, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Stockholm.

Thủ tướng Hungary Viktor Orban, người có quan hệ thân thiết với Putin, đã hứa rằng quốc hội của ông sẽ thông qua hai hồ sơ dự thầu vào tháng tới.

Phần Lan có chung đường biên giới dài 1.300 km với Nga. Mặc dù Thụy Điển không có biên giới trên đất liền với Nga nhưng lại có chung biên giới trên biển với Nga.

Nga đã kiên quyết phản đối việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, coi đó là sự xâm phạm hơn nữa của liên minh xuyên Đại Tây Dương đối với biên giới của Nga.

Các thành viên NATO đã gửi bao nhiêu viện trợ cho Ukraine?

Theo dữ liệu mới nhất từ Viện Kinh tế Thế giới Kiel, một tổ chức tư vấn của Đức, các thành viên NATO đã cam kết viện trợ tài chính, nhân đạo và quân sự ít nhất 75,2 tỷ euro (80,5 tỷ USD) từ ngày 24/1 đến ngày 20/11/2022.

Với cam kết trị giá 47,8 tỷ euro (51,2 tỷ USD), Mỹ là nước đóng góp lớn nhất cho Ukraine, với ít nhất 22,9 tỷ euro (24,5 tỷ USD) dành cho các cam kết quân sự, 15,05 tỷ euro (16,1 tỷ USD) viện trợ tài chính và 9,9 tỷ euro (10,6 tỷ USD) ) trong hỗ trợ nhân đạo.

Hỗ trợ quân sự bao gồm vũ khí, thiết bị và hỗ trợ tài chính cho quân đội Ukraine. Cứu trợ nhân đạo bao gồm y tế, thực phẩm và các mặt hàng khác cho dân thường, trong khi hỗ trợ tài chính dưới hình thức trợ cấp, cho vay và bảo lãnh.

Vương quốc Anh là nước đóng góp cao nhất cho thành viên NATO với 7,1 tỷ euro (7,6 tỷ USD) cam kết cho Ukraine, trong khi Đức đứng thứ ba với 5,4 tỷ euro (5,8 tỷ USD).

Các nước không phải thành viên là Thụy Điển và Phần Lan đã cam kết lần lượt ít nhất 810 triệu euro (867 triệu USD) và 310 triệu euro (332 triệu USD).

Kể từ ngày 20/11, Mỹ và các nước khác đã cam kết cung cấp các gói quân sự bổ sung cho Ukraine. 

Các thành viên NATO đã cung cấp cho Ukraine những loại vũ khí nào?

Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến vào ngày 24/2/2022, các nước thành viên NATO đã gửi cả vũ khí thông thường cũng như các thiết bị và khí tài tiên tiến hơn tới Ukraine.

Bao gồm: Máy bay trực thăng Westland Sea King; Hệ thống phòng không dẫn đường hồng ngoại trên không IRIS-T; Tên lửa chống tăng Javelin; lựu pháo; Máy bay không người lái Switchblade; Hệ thống tên lửa pháo cơ động cao (HIMARS); Hệ thống tên lửa đất đối không tiên tiến quốc gia (NASAMS); Xe tăng T-72 và tên lửa; Vũ khí chống tăng hạng nhẹ thế hệ tiếp theo (NLAW); Hệ thống tên lửa phóng nhiều lần (MLRS); pháo tự hành Caesar; Xe tăng Leopard 1 và 2; Xe tăng hiện đại và máy bay chiến đấu tiên tiến.

Hồi tháng 1, Mỹ, Anh và Đức từng cam kết gửi xe tăng chiến đấu chủ lực hiện đại tới Ukraine. Vương quốc Anh cho biết họ sẽ cung cấp 14 xe tăng Challenger 2, Đức đồng ý gửi 88 xe tăng Leopard và Mỹ cho biết họ sẽ gửi hàng chục chiếc M1 Abrams để hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của nước này.

Các nhà phân tích cho rằng xe tăng chiến đấu chủ lực thế hệ mới nhất rất quan trọng đối với Ukraine nhằm chọc thủng các tuyến phòng thủ của Nga và chiếm lại lãnh thổ mà lực lượng Nga đã chiếm giữ trong những tuần đầu tiên của cuộc chiến.

Nam Ukraine là lãnh thổ xe tăng bằng phẳng và lý tưởng. Nga đã và đang xây dựng các hàng chiến hào và boong-ke kiên cố để ngăn chặn bước tiến của Ukraine trong khu vực.

Ngoài xe tăng, Ukraine cũng đang thúc đẩy các máy bay chiến đấu siêu thanh thế hệ thứ tư của phương Tây, bao gồm cả F-16 do Mỹ sản xuất.

Lực lượng không quân của Ukraine có một đội máy bay cũ kỹ từ thời Liên Xô đã ra khỏi dây chuyền lắp ráp trước khi nước này tuyên bố độc lập hơn 31 năm trước. Các máy bay phản lực được sử dụng cho các nhiệm vụ đánh chặn và tấn công các vị trí của Nga.

Anh, Mỹ và Pháp không loại trừ việc gửi máy bay chiến đấu đến Ukraine, mặc dù Đức đã làm.

Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết không có khả năng máy bay chiến đấu được gửi đến Ukraine. Scholz cho biết các đồng minh phương Tây sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine, nhưng ông cũng nhấn mạnh nguy cơ leo thang xung đột.

NATO và các đồng minh cũng đã huấn luyện hàng chục nghìn binh sĩ Ukraine, bao gồm cả lực lượng đặc biệt.

Ukraine từ lâu đã bày tỏ mong muốn gia nhập NATO. Vào năm 2019, NATO đã thông qua một sửa đổi hiến pháp để theo đuổi tư cách thành viên của liên minh.

Mặc dù Ukraine dự kiến sẽ không sớm gia nhập NATO, nhưng vào tháng 12 năm ngoái, ông Stoltenberg nói rằng "Nga không có quyền phủ quyết" đối với các quốc gia tham gia và liên minh "cũng ủng hộ điều đó, về tư cách thành viên của Ukraine".